Użytki rolne to obszary przeznaczone do prowadzenia działalności rolniczej. Ich zagospodarowanie stanowi ważny element gospodarki rolniczej, a także ma wpływ na krajobraz oraz ochronę środowiska. Dlatego odpowiednie przepisy obejmują użytki rolne. W tym artykule omówimy, czym są użytki rolne, jakie są możliwości ich zagospodarowania oraz jak utrzymywać ich wartość.

Czym jest użytek rolny?

Użytki rolne to grunty rolne, które są wykorzystywane do celów rolniczych, takich jak uprawa roślin czy hodowla zwierząt. Działalność rolnicza na użytkach rolnych ma na celu uzyskanie produktów spożywczych, przemysłowych lub energetycznych. Grunty orne stanowią największą część użytków rolnych, ale ważne miejsce w ich strukturze zajmują także trwałe użytki zielone, takie jak łąki czy pastwiska oraz uprawy trwałe.

Czym jest działalność rolnicza?

Działalność rolnicza to zespół czynności związanych z produkcją rolniczą, czyli uprawą roślin oraz hodowlą zwierząt. W ramach działalności rolniczej wykorzystuje się różne rodzaje gruntów, w tym użytki rolne, do produkcji żywności oraz surowców rolniczych. Działalność rolnicza jest bardzo ważna dla gospodarki wielu krajów, w tym Polski, i stanowi źródło utrzymania wielu rodzin.

Czym różnią się użytki rolne od użytków gruntowych?

Użytki rolne stanowią rodzaj użytków gruntowych, które są przeznaczone do prowadzenia działalności rolniczej. Inne typu użytków gruntowych, takie jak lasy, grunty leśne, wody lub drogi, nie są wykorzystywane do produkcji rolniczej. Użytki rolne są chronione przez różne przepisy prawa, które określają zasady ich użytkowania oraz ochrony środowiska.

Należy również zwrócić uwagę na zagospodarowanie użytków rolnych, które stanowią enklawy lub półenklawy wśród terenów zabudowanych. Często znajdują się tam różnego rodzaju urządzenia i budowle wspomagające produkcję rolniczą, takie jak wiaty i kojce dla zwierząt, a także śródpolne skupiska drzew, które stanowią ważne miejsca dla różnych gatunków zwierząt i roślin. Niestety, czasem również pojawia się tam niepożądana roślinność lub składowiska odpadów itp, co zagraża ochronie środowiska oraz zdrowiu mieszkańców. W przypadku budynków i urządzeń, które znajdują się na gruntach rolnych lub leśnych, należy pamiętać o zachowaniu odpowiednich odległości od granicy działki.

Podział użytków rolnych

Użytki rolne można podzielić na kilka rodzajów, w zależności od sposobu ich wykorzystania i charakterystyki gleby. Najważniejsze z nich to:

• grunty orne – to użytki rolnicze, na których prowadzi się uprawę roślin. Gleby orne są najczęściej wykorzystywane do produkcji roślin zbożowych, takich jak chmiel, pszenica, żyto, czy jęczmień, warzyw, owoców czy roślin motylkowych,
• trwałe użytki zielone – to użytki rolne, które są wykorzystywane do hodowli zwierząt. Wśród nich wyróżnia się łąki, pastwiska oraz zadrzewienia, czasami tworzone są na nich też plantacje, na przykład krzewów, winnice czy szkółki choinek,
• sady – to użytki rolne, na których prowadzi się uprawę drzew owocowych.

Jak zgodnie z przepisami prawnymi można zagospodarować użytki rolne?

Zgodnie z polskim prawem, użytki rolne mogą być zagospodarowane na różne sposoby, pod warunkiem przestrzegania pewnych zaleceń. Zagospodarowanie użytków rolnych zależy od ich rodzaju, charakterystyki gleby oraz warunków klimatycznych.

Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi, użytki rolne mogą być wykorzystywane do prowadzenia działalności rolniczej, ale także do celów rekreacyjnych, turystycznych czy sportowych. Można tam także budować budynki gospodarcze oraz drogi dojazdowe. Najczęściej wchodzą w skład gospodarstw rolnych, ale nic nie stoi na przeszkodzie, by na takim terenie tworzyć nie tylko teren przeznaczony do produkcji roślinnej, ale na przykład ogródki przydomowe.

W przypadku chęci zmiany sposobu zagospodarowania użytków rolnych, na przykład ich zabudowy lub wykorzystania do innych celów niż rolnicze, należy uzyskać zgodę organów administracyjnych. W Polsce takie decyzje podejmuje wojewoda, na podstawie ustaleń i opinii organów terenowych, takich jak gminy czy powiaty.

Utrzymywanie użytków rolnych

Użytki rolne wymagają regularnej pielęgnacji, aby utrzymać ich wartość i zapewnić ciągłość produkcji rolnej. W zależności od rodzaju użytku rolnego konieczne mogą być różne prace pielęgnacyjne, takie jak:

• nawożenie gleby – na glebach ornych niezbędne jest regularne nawożenie, aby dostarczyć roślinom niezbędne składniki odżywcze. W przypadku trwałych użytków zielonych, takich jak łąki czy pastwiska, nawożenie może być mniej intensywne,
• koszenie i wypasanie – na trwałych użytkach zielonych konieczne jest regularne koszenie lub wypasanie, aby zapobiec nadmiernemu wzrostowi roślin i by pozyskać paszę dla zwierząt,
• ochrona przed chorobami i szkodnikami – w przypadku upraw rolnych konieczne jest monitorowanie stanu roślin oraz stosowanie odpowiednich środków ochrony roślin przed chorobami i szkodnikami.

Użytki rolne są ważnym elementem krajobrazu wiejskiego, a ich właściwe zagospodarowanie ma wpływ na ochronę środowiska oraz produkcję rolno-spożywczą. Służą nie tylko do uprawy roślin pastewnych, warzywniaków czy roślin uprawnych. Na takim terenie można tworzyć zagajniki o krótkiej rotacji, sadzić kwietniki, warzywniki, drzewa lub krzewy bądź trawy. Na takich terenach można budować szopy, spichlerze, garaże, wiaty oraz kojce, kotłownie, a także lokalizować śmietniki czy place składowe. Ważne jednak, aby ich użytkowanie odbywało się zgodnie z przepisami prawa oraz z uwzględnieniem zasad zrównoważonej gospodarki rolnej.